Sleutel tot succes

Nieuwkomer én gemeente geholpen door ‘sleutelpersonen’.

Interview met Renske Waardenburg (regiocoördinator Achterhoek)

Inburgeren gaat niet altijd vanzelf. Sommige mensen lopen vast. Door taalbarrières, complexe systemen of wantrouwen richting instanties. In de Achterhoek laten acht kleine gemeenten sleutelpersonen nieuwkomers helpen. Sleutelpersonen? Dit zijn mensen die uit ervaring weten hoe lastig het kan zijn om als inburgeringsplichtige je weg in de gemeente te vinden. En het wérkt. 'Het is belangrijk om elkaar goed te begrijpen'. Hoe zit dat in jouw gemeente?

Als regiocoördinator in de Achterhoek helpt Renske Waardenburg gemeenten met hun vraagstukken over inburgering. Ze kijkt waaraan in de regio behoefte is. In de dagelijkse praktijk ziet zij enerzijds waar nieuwkomers vastlopen, en anderzijds hoe gemeenten en instanties kunnen helpen. Nu ziet ze daar vaak nog een gat, waar een brug nodig is. Sleutelpersonen hebben het inburgeringsproces zelf al meegemaakt, en kunnen de verbinding leggen tussen nieuwkomer en gemeente. 'Expertisecentrum Pharos traint migranten die hun weg in Nederland al gevonden hebben, om als sleutelpersoon aan de slag te gaan. De Achterhoek heeft Pharos gevraagd om de opleiding lokaal te geven. Zo ontstond een betrokken groep plaatselijke sleutelpersonen, die direct hier in de regio aan de slag kon', aldus Renske.

Sleutelpersonen met burgemeester Otwin van Dijk (gemeente Oude IJsselstreek) bij een sessie over inclusie.


'Het is belangrijk om elkaar goed te begrijpen'.

Met de doelgroep in gesprek: 'het houdt je scherp' Sleutelpersonen helpen niet alleen de inburgeraar, maar ook de gemeente, ziet Renske. 'Ik heb een WhatsApp-groep met sleutelpersonen die ik regelmatig om advies vraag. Zo heeft deze groep laatst meegelezen met een belangrijke brief die de gemeente wilde versturen. Een aantal zinnen en woorden hebben we daarna verbeterd. Die bleken gewoon niet duidelijk voor de doelgroep.' De tip die Renske gemeenten meegeeft, is dan ook: 'Ga met je doelgroep in gesprek. Dat houdt je scherp. In de drukte vergeten we dat weleens. Maar ga even terug naar: voor wie doe ik het eigenlijk?'

'Een ander voorbeeld: op een school ging het niet goed met een leerling. De leraren adviseerden speciaal onderwijs. Dat wilden de ouders niet. Hun dochter was toch niet gek? Een sleutelpersoon kon hen uitleggen wat speciaal onderwijs precies inhield. En kon de juiste context bieden, vanuit de achtergrond van de ouders. Daarna vonden ze het goed!' De kloof was gedicht.

Een compleet beeld Ook juist bij de voorbereiding op en uitvoering van de Wet inburgering 2021 zijn sleutelpersonen waardevol. Zo kunnen ze meedenken over beleid. 'Stel hen bijvoorbeeld een aantal concrete vragen. Waar moet je als gemeente nou op letten? Laat ze meekijken of dingen begrijpelijk zijn.' Ook kan de sleutelpersoon helpen een completer beeld van de persoonlijke situatie van een nieuwkomer te krijgen. Handig bij de Brede intake en het persoonlijk Plan Inburgering en Participatie (PIP). 'Mensen laten niet altijd het achterste van hun tong zien. Of durven niet alles te delen. Zeker in het begin. Alles is nieuw. Een sleutelpersoon kan dan helpen. Bijvoorbeeld door informatie te vertalen, met aandacht voor culturele verschillen.' En met succes.


'Ga met je doelgroep in gesprek. Dat houdt je scherp. In de drukte vergeten we dat weleens. Maar ga even terug naar: voor wie doe ik het eigenlijk?'

'Sleutelpersonen zijn soms zo belangrijk dat je je moet afvragen of het geen betaalde functie moet zijn. We willen daarom de coördinatie en ondersteuning van sleutelpersonen in de regio verbeteren. In de Achterhoek blijven we hen in ieder geval inzetten. Daarvoor zijn we nu ook verdere plannen aan het uitwerken.'

De inzet van sleutelpersonen is heel waardevol, blijkt ook uit onderzoek. Het Verwey-Jonker Instituut dook in de resultaten van het initiatief in de Achterhoek. Die zijn veelbelovend, en bieden lessen voor andere gemeenten. Sleutelpersonen vervullen een brugfunctie tussen statushouders, instanties en gemeenten. Dat doen zij vanuit verschillende rollen, zoals verbinder, vertaler en voorlichter. De inzet van sleutelpersonen past bij de integrale werkwijze die gemeenten met de nieuwe wet gaan hanteren. Professionals krijgen een inkijkje in het dagelijks leven van nieuwkomers. En ook beter inzicht in de mogelijkheden van inburgeringsplichtigen.

Bekijk het onderzoeksrapport inclusief adviezen voor jouw gemeente

Selam Defue vertelt over haar werk als sleutelpersoon

Ook in de gemeenten Gorinchem, Molenlanden en Vijfheerenlanden zijn sleutelpersonen werkzaam. Hoe slaan zij de brug tussen gemeente en inburgeraar? Selam was in Eritrea boekhouder en kwam in 2016 naar Nederland. Sinds 3,5 jaar is ze sleutelpersoon, eerst als vrijwilliger en nu in een betaalde functie bij Avres. Ze vertelt hoe zij en haar collega nieuwkomers én de gemeente helpen. 'We moeten vertrouwen hebben in de statushouder. En we mogen niet vergeten dat ze een ander referentiekader hebben.'